Türkiye’deki İklim Tipleri

Ülkemiz kuzey yarım küre orta uşağında bulunduğu için Akdeniz iklimi etkisi altındadır. Ancak bazı etmenler farklı iklimlerin oluşmasına neden olmuştur. Ülkemizde temel olarak 3 farklı iklim tipi vardır. Bunlar Akdeniz, Karadeniz ve Karasal iklim tipleridir.

1. Akdeniz İklimi

Akdeniz bölgesi kıyı şeridi, Kıyı Ege Bölümü, Güney Marmara, Gaziantep çevresinde görülür. Yağış rejimi düzensiz olan bu iklimde yıllık ortalama yağış miktarı 1000mm’nin üstündedir. En fazla yağış kış aylarında, en az yağış ise yaz aylarında görülür. Yağışlar genellikle cephe yağışlarıdır. Kış sıcaklıkları eksi derecelere düşmediği için yağışlar yağmur şeklindedir.
En düşük sıcaklık kışın, en yüksek sıcaklık yazın görülür. Yılda don görülme olayı çok azdır. Bazı yıllarda hiç rastlanmayabilir. Enlemin etkisi ile sıcaklık ortalamaları Akdeniz kıyısından Güney Marmara bölgesine doğru azalır. Kuzeybatıdan etkili olan hava akımı sıcaklığın düşmesine neden olur.
Akdeniz ikliminin bitki örtüsü makidir. Maki her mevsim yeşil kalan, yapraklı, bodur ağaçlardır. Makiler kızılçam ormanlarının tahrip edilmesi ile ortaya çıkmışlardır. Defne, keçiboynuzu, lavanta, zakkum, mersin, kocayemiş, yabani zeytin, tesbih önemli maki türleridir. Maki üst sınırı enlemin ve sıcaklığında etkisi ile Akdeniz’den Güney Marmara bölümüne doğru azalır.

2. Karadeniz İklimi

Karadeniz kuşağı boyunca etkilidir. Doğu Karadenizde 2000-2500mm, Orta Karadenizde 700-1000 mm, Batı Karadenizde ise 1000-1500 mm ortalama yağış miktarıdır. En fazla yağış sonbaharda, en az yağış ise ilkbaharda oluşur. Yağışlar genellikle yamaç yağışı biçimindedir. Her mevsim yağışlıdır ve bu sebeple kimyasal çözünme fazladır. Bağıl nem ve bulutluluk oranın en fazla olduğu iklimdir. Yazları serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Nemlilik, föhn rüzgarları, Kafkas dağlarının kuzeydoğudan gelen rüzgarları engellemesi nedenleri ile yıllık sıcaklık farkı en az olan bölgemizdir.
Karadeniz iklimi bitki örtüsü ormandır. Yağışın çok olması nedeni ile orman deniz seviyesinden başlar. Ladin, şimşir, kestane yaygın ağaç çeşitlerindendir.

3. Karasal İklim

Trakya’da çöküntü görünümlü Ergene havzasında, dağlarla kuşatılmış olan İç Anadolu Bölgesi’nde, Doğu Anadolu Bölgesi’nin hemen tamamında ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin deniz etkisinden uzak olan yerlerinde görülür.

Bu sahalar yarı kuraktır.

Yıllık ortalama yağış miktarı 200–500 mm arasındadır.

Yazlar sıcak, kışlar soğuk, kar yağışlı ve uzundur.

Sıcaklık farkları fazladır.

Ancak İç Anadolu’da;

Sıcaklık farkları 20 °C civarındadır.

Yağışlar daha çok ilkbaharda görülür.

Yıllık ortalama sıcaklık 10–12 °C’dir.

Yıllık ortalama yağış miktarı 300–400 mm’dir.

Bitki örtüsü bozkırdır.

Doğu Anadolu’da ise;

Karasal iklimin en sert koşulları görülür.

Kış mevsimi 7–8 ay sürebilmektedir.

Mevsimler arası sıcaklık farkı çok fazladır.

Erzurum–Kars Bölümü’nde bu özelikler daha belirgindir.

Yıllık sıcaklık ortalaması 4–6 °C’dir.

Yıllık sıcaklık farkı 30 °C’dir.
Tarım mevsimi kısa, tarımsal ürün çeşitliği ise azdır.

Tahıl ürünleri, mercimek ve şeker pancarı yetiştirilir.

Yağış az olduğu için nadasa bırakılan toprak fazladır.

Küçükbaş hayvancılık İç Anadolu Bölgesi’nde, Ergene Bölümü’nde yaygın olarak yapılır.

Çayır ve otlakların bulunduğu yüksek yerlerde ise büyükbaş hayvancılık yapılır.

Sert karasal iklimde sis, buzlanma, çığ gibi doğa olayları sıkça görülür.

Türkiye’nin Bitki Örtüsü

Türkiye’de bitki örtüsünün gelişmesine etki eden faktörler şunlardır;
– İklim
– Toprak özellikleri
– Yerşekilleri

Türkiye’de İklim Hakkında Bilgiler

Bitkilerin yeryüzünde dağılışını etkileyen en önemli faktör iklimdir Çünkü bitkilerin yetişmesinde sıcaklık önemli rol oynar Her bitkinin yetişebilmesi için belirli ölçüde sıcaklığa ihtiyaç vardır Onun için yeryüzünde bitki örtüsü kuşakları, sıcaklık kuşaklarına uyum gösterir Yağış da bitkilerin yetişmesini etkileyen önemli bir iklim elemanıdır Çünkü sıcaklıkla birlikte su da bitkilerin yetişmesi için çok gereklidir Onun için aldıkları yağış miktarına göre, yeryüzünün çeşitli yerlerinde farklı bitki örtüleri gelişmiştir
Sıcak ve nemli yerlerde yetişen bitki örtüsü gür ve zengin türlere sahiptir Ancak kurak ve soğuk yerlerde yetişen bitki türleri az sayıdadır Böyle yerlerde yetişen bitkiler seyrek ve cılızdır.

Ülkemizde Toprak Özellikleri

Toprakların suyu tutma özellikleri, kalınlıkları, içlerindeki mineralleri birbirinden farklıdır Değişik oranda besin maddelerine sahiptirler Bunlardan dolayı her bitki türü ancak kendisi için  uygun  olan toprak üzerinde yetişebilir Bazı bitkiler geçirimli toprakları severken bazıları bol humuslu toprakları sever.

Türkiyede Yerşekilleri

Bitki örtüsünün yetişmesinde yükseklik ve bakı özellikleri de etkili olmaktadır Yükselti arttıkça sıcaklık azalmakta, belli bir yükseltiden sonra yağış miktarı da düşmektedir Bu yüzden bir dağ yamacı boyunca farklı özellikte olan ormanlar kuşaklar halinde yükselir
Doğal olarak ülkemizin % 70′inin ormanlarla kaplı olması gerekirdiAncak insanların çeşitli amaçlarla ormanları tahrip etmeleri sonucu, ormanlarımız günümüzde ülkenin ancak % 25′ini kaplamaktadır

Ülkemiz, bitki türü bakımından Dünya’nın en zengin ülkeleri arasındadır Ancak bitki örtüsü bakımından zengin sayılmaz Çünkü ülkemizin doğal bitki örtüsü uzun zamandan beri tahrip edilmektedir Bitkilerin toprak, su ve sıcaklık ihtiyaçları birbirinden farklıdır Onun için yetişme şartları aynı olan bitkiler, belirli yerlerde toplanmışlardır Böylece bitki toplulukları ortaya çıkmıştır
Ülkemizdeki başlıca bitki topluluklarını orman, maki, bozkır ve yüksek dağ çayırları olarak gruplandırmak  uygun  olur.

Ülkemizde ORMANLAR

Ormanlarımızı genel olarak ağaçların yaprak cinslerine göre, geniş yapraklı ormanlar ve iğne yapraklı ormanlar olmak üzere iki gruba ayırmak mümkündür Bazı alanlarda iğne yapraklı ormanlar ile geniş yapraklı ormanların bir arada bulunduğu karışık ormanlarda görülür Ülkemizdeki ormanların önemli bir kısmı, kıyı bölgelerimizin denize bakan yamaçlarında toplanmıştır Kıyı bölgelerimizdeki ormanlar gür, buna karşılık iç bölgelerin ormanları seyrektir.

MAKİ

Maki, Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde görülen sert yapraklı, kuraklığa dayanaklı, her mevsim yeşil, bodur ağaçlardan ve çalılardan oluşan bir bitki topluluğudur
Akdeniz ikliminde yetişen kızılcam ve meşe ormanları tahrip edildikten sonra buralardaki orman altı örtüsü gelişerek makiyi oluşturmuştur Makileri oluşturan başlıca bitki toplulukları: Sandal, kocayemiş, defne, mersin, zeytin, keçiboynuzu, sakız, menengiç, zakkum, erguvan ve teşbih ağacıdır Genellikle 1-2 metre boyunda olan bu ağaççıkların dağılışı iklim özelliklerine göre çeşitlilik gösterir.

Türkiyede BOZKIR

Yarı kurak ve kurak bölgelerde, ilkbahar yağmurlarıyla yeşerip yazın sararan sert çayırlar, otlar ve çalılıklardan oluşan bir bitki örtüsü bulunur Bu bitki örtüsü ve kapladığı alanlara bozkır (step) adı verilir Bozkırlar İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde en yaygın bitki örtüşüdür Yapılan araştırmalar, İç Anadolu’da ve Ergene havzasında önceleri ormanların daha yaygın olduğunu göstermektedir Ancak yüzyıllar boyunca bu ormanlar çeşitli nedenlerle tahrip edilmiş ve giderek azalmıştır İşte bu tahrip edilen ormanların yerinde oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu bozkırlarda yer yer ağaç ve çalı topluluklarına rastlanır

İç Anadolu’nun ortalarında (Tuz Gölü çevresi) doğal bozkırlar ve bu doğal bozkırları çevreleyen antropojen bozkırlar yer alır Doğu Anadolu’nun çukur alanlarında da İç Anadolu bozkırlarına benzer bitki örtüsü vardır Yüksek platolardaki bozkırlar ise diğerlerinden çok farklıdır Bu platolarda iyi gelişmiş ot örtüsü yaygındır Bu otlar yaz boyunca yeşilliklerini korurlar Bu bozkırlarda yer yer sarıçam ormanlarının bulunması, buraların asıl bitki örtüsünün çam ormanları olduğunu göstermektedir

YÜKSEK DAĞ ÇAYIRLARI

Yüksek dağlarda ormanların üst sınırından daha yukarıdaki kesimlerde sıcaklığın düşük olmasından dolayı, dağ çayırları (Alpin çayırları) yer alır Kuzey Anadolu dağları ve Toroslarda 2000 m’den daha yüksek alanlarda yer alan dağ çayırları Doğu Anadolu’nun yüksek dağları ile Erzurum-Kars ve Ardahan platolarında yaygındır Dağ çayırları, yılın büyük bir bölümünde yeşil kalır

Ülkemizde yüksek dağ çayırları, yaylacılık ve hayvancılık faaliyetleri açısından önem taşır Uzun ve gür otlarla kaplı bu alanlarda özellikle büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır.

Konu ile ilgili videoyu izleyebilirsiniz: