2020 ÖABT DİKAB- İHL DİN SOSYOLOJİSİ ÖZET DERS NOTU PDF

2020 Dikab-İHL Din Sosyolojisi Konu Anlatım Özet PDF linki sayfanın aşağı kısmında bulunmaktadır. Sitemizde, farklı öğrenci ve öğretmenlerin hazırlamış olduğu ders notlarını bir araya getirerek sizlere sunuyoruz. Ayrıca Din Sosyolojisinin diğer notlarına ve sorularına da ulaşabilirsiniz.

Öabt, Kpss ve Eğitim Bilimleri alanında da yine özet ders notlarına ulaşabilir ve direkt olarak indirebilirsiniz.

Telegram Kanalımıza katılarak son eklenen ders notlarını görebilirsiniz: https://t.me/ednzy

SOSYOLOJİNİN BÖLÜMLERİ VE DİN SOSYOLOJİSİ

19. yy boyunca sosyoloji deneysel ve bağımsız bir bilim olarak ortaya çıkarken, bu bilimin kurucuları onun çeşitli alt bölümlere ayrılması ve parçalanmasına şiddetle ve ısrarla
karşı çıkmışlardır. Mesela A. Comte, bu tür bir bölünme, parçalanma yada uzmanlaşmaya karşı çıkanların başında yer almıştır. Ancak, sosyolojinin kurucularının bu direnişleri başarı
olmamıştır. Öyle ki, özellikle 20. Yy’da sosyoloji biliminin pek çok uzmanlık alanlarına bölündüğü görülmüştür. Bu gün Genel Sosyoloji, sosyoloji biliminin nazari
temellerini araştırmak görevini üstlenmiş bulunmaktadır. Sosyolojinin ana kavramı, konusu, metodu, tarifi ve çeşitli sosyoloji ekollerinin tetkiki ile Genel Sosyolojiye düşmektedir.

ÖZEL BİR SOSYOLOJİ OLARAK DİN SOSYOLOJİSİ

Her din de bir toplum içerisinde ortaya çıkıp gelişmektedir. Hemen her din bir toplum içerisinde hayatiyet bulduğuna göre, din ve toplum arasında birtakım karşılıklı ilişkilerin ve
etkileşimlerin bulunduğunu ada hesaba katmak gerekmektedir.
Toplumun dini hayatı, onun dayandığı, sosyal unsurlar ve orada ortaya çıkan dini sosyolojik hadiseler ve grupların incelenmesi din sosyolojisinin konularını teşkil etmektedir.
Böyle olunca da din sosyolojisi, genel sosyolojinin uzmanlaşmış özel sosyoloji kollarından birinioluşturmaktadır.
Din sosyolojisi, toplumun dine ve dinin topluma olan karşılıklı etki ve tepkilerinin yanı sıra dini grupların ferdi, tipolojik ve karşılaştırmalı tetkiki ve onların “toplumsallık” tarzlarının ve “birleştirici” şemalarının incelemesidir.

DİN SOSYOLOJİSİNİN BİLİMLER TASNİFİNDEKİ YERİ

Din sosyolojisinin bir yandan toplumun incelenmesi öte yandan da dinin incelemesi gibi iki farklı araştırma düzenine dayandığına önemle işaret edilmişti. Çağımızda bilim
alanında yadırganmayan bir tasnife göre onlar üçe ayrılmaktadır:
1. Tabiat Bilimleri
2. İnsan Bilimleri
3. Din Bilimleri
Din sosyolojisinin yerine göre göz attığımızda onun, insan bilimleriyle din bilimlerini birbirine bağlayan köprüde yer aldığını görmekteyiz. Başka bir deyişle din sosyolojisi,
toplumun incelenesini kendine konu edinen Sosyal Bilimler ile, dinin incelenmesini kendine konu edinmiş bulunan İlahiyat Bilimleri arasında bir bağ kurmak görevini üstlenmiştir.
 Yüzyılımızda felesfe ile dinler bilimini ilk olarak açıkça birbirinden ayıran Max Scheler olmuştur. Aynı şekilde Alman din sosyoloğu Joachim Wach da, ilahiyat, din felsefesi ve dinler bilimini birbirinden ayırmaktadır.

DİN SOSYOLOJİSİNİN KONUSU

Özellikle 20.yy başından bu yana bu konuda yapılan çalışmalar, din sosyolojisinin tam anlamıyla bağımsız bir ilmi disiplin olduğunu ortaya koymuş bulunmaktadır. Din sosyolojisinin konusu kısaca, “toplumun ortaklaşa dini hayatının, din ve toplum münasebetleri ve bu münasebetlerden doğan etki ve tepkilerin ve dini grupların incelenmesi” şeklinde tarif etmek mümkündür. İşte din sosyolojisine düşen görev, dinin sosyal fonksiyonu ve toplum üzerindeki etkilerinin yanı sıra, toplumsal şartlar ve olayların dini vakıalar üzerindeki etki ve tepkilerini de ortaya çıkarmak olmaktadır.
Aynı şekilde din sosyolojisi, dini inançlar, düşünceler,
kavramlar, güçler ve şahsiyetlerin içinde doğdukları sosyal ve kültürel konjonktürü(şartları) ve bunların sebep olukları değişmeleri araştırır. Başka bir yönden din sosyoloğu, toplumun din üzerindeki etkileri ile dinin soyla görevi, fonksiyonları ve sosyo-kültürel
hayat üzerindeki etkilerini araştırır. Bununla birlikte, burada bizim için, din sosyolojisini ilgilendiren bütün konuların ve problemlerin bilançosunu çıkarmak söz konusu değildir.

Telegram Kanalımıza katılarak son eklenen ders notlarını görebilirsiniz: https://t.me/ednzy

DİN SOSYOLOJİSİNDE METOT

Bir kısım metodolojik meseleler toplumun incelenmesiyle ilgili olup, din sosyolojisi onları genel sosyoloji ile ortaklaşa paylaşmaktadır. Başka bir kısım meseleler ise, dini hayat,
tecrübe ve tezahürler ve bunların tabiatıyla ilgili olup, bunları da o, dini ilimlerle paylaşmakta ve bu konularda özellikle onların yardımlarını beklemektedir. Sosyolojide, çatışmacı (diyalektik), fonksiyonalist, karşılıklı etkileşimci, vs. yöntemlerden söz edilmektedir. Bu bakımdan yöntemler soyutturlar. Araştırma teknikleri ise, soyut yöntemin somut gerçekliğe uygulanışında başvurulan araçları ifade etmektedir.

A. VASIFLAMA (DESKRIPSİYON)
Tıpkı sosyolojide olduğu gibi, din sosyolojisinde de işe “vasıflama” ile başlamak gerekir. Bu durum Din Sosyolojinisinin tecrübe ilmi olmasından kaynaklanmaktadır. İnceleme konusu olan bir toplumun dini hayatı ve vakıalarının sosyolojik tetkikinin ilk adımı, onların müşahedesi ve doğru bir portresini çizmek olmaktadır. İki türlü gözlem vardır:
a. Dolaysız Gözlem:
i. Örnekleme
ii. Monografi
iii. İstatistik
iv. Olay İncelemesi
v. Saha Araştırması
vi. Karma Metotlar
vii. Anket Uygulama Teknikleri
b. Dolaylı Gözlem:
i. Bilgi ve Belgelerin Toplanması
ii. Bilgi ve Belgeleri Tartışma

Telegram Kanalımıza katılarak son eklenen ders notlarını görebilirsiniz: https://t.me/ednzy

B. KARŞILAŞTIRMA
Bilimsel gerçeği erişmede tek başına gözlem yani vasıflama yeterli değildir. Sosyoloji ancak vasıfladığı olguları karşılaştırıp açıklamalara gittiği, olaylar arasında sebep-netice bağı kurabildiği ve hatta kanunlara erişebilği ölçüde amacına erişebilmiş sayılabilir.
Esasen karşılaştırma ve genelleme olmaksızın ilim yapmak imkansızdır. Sosyoloğun laboratuvarı toplumdur. Özellikle deneysel bir bilim olan din sosyolojisi alanında doğru deneyler yapmak, karşılaştırmalarla mümkün olur.
Tıpkı genel sosyolojide olduğu gibi, din sosyolojisinde de üç türlü karşılaştırma söz konusu olabilir:
1. Tarihi Karşılaştırma
2. Etnolojik Karşılaştırma
3. İstatistik Karşılaştırma

C. AÇIKLAMA

Vasıflayıcı sosyolojiye bağlı olarak yapılacak olan tarihi, etnoloji ve istatistik karşılaştırmalılar bir açıklama ve değerlendirmeden ile sonuçlandırılmalıdır.
Olaylar arasında sebep-netice bağı kurmak demek olan açıklama ve yorum birçok önemli sonuçlara erişmeyi mümkün kılar.
Kısacası, din sosyoloğunun araştırmalarında ilk adımlar sathi tespitler olacak, dini hayat ve vakıalarla ilgili sosyolojik tasvirler yapılacaktır. Sosyoloji ilk etapta desktriptif (tasvirci) bir ilimdir. Böylece bir dini topluluğun tüm unsurları öğrenilince asıl gerçek sosoyolji başlayacak, dini sosyal gerçeklerin tahlili ve karşılaştırmasından
genellemelere ulaşılacaktır.

DİN SOSYOLOJİSİNİN SİSTEMATİK VE BAĞIMSIZ BİR
İLMİ DİSİPLİN OLARAK KURULUŞU

Max Weber’in Tarihi ve Sistematik Din Sosyolojisi
 Weber, ilk sistematik ve bağımsız din sosyolojisi ilminin kurucusudur.
 Din olaylarını birer “ideal tip” gözüyle bakarak sınıflamak şeklinde “anlayış metodu”nu din
sosyoloji araştırmalarına uygulamıştır.
 Weber, din sosyolojisine, sosyolojinin dinin özünü değil fakat din ve dini inançların ortaya
çıkardıkları davranışları tetkik etmiş gerektiğin belirterek başlamıştır.
 Din sosyolojisinde amaç, dini davranışların ya da dinden kaynaklanan sosyal davranışların
incelenmesi olmaktadır.
 İncelemelerinin ana problemi, dini olaylarla ekonomik olayların arasındaki münasebettir ve incelemelerinin sonunda vardığı genel sonuç: o Dini olaylar iktisadi olaylarla karşılıklı
olarak birbirlerine tabidirler. o Weber’e göre bir dinin ekonomik ahlakı, o dinin kendi üyelerinden istediği ve kabul ettirdiği pratik davranış biçimlerinin mecmuundan ibarettir. o Kapitalizm, Protestanlar…
J. WACH’IN FORMEL SİSTEMATİK DİN SOSYOLOJİSİ
 Din sosyolojisi, din ilimleriyle toplum ilimlerinin birleşmesinden doğmuş olup, dini toplumu, din ve toplum münasebetlerini ve dini grupları inceler.
G. MENSCHİNG’İN TARİHİ SİSTEMATİK DİN SOSYOLOJİSİ
 Önce milli dinlerin, daha sonada evrensel dinlerin toplumla münasebetlerini ayrı ayrı incelemkte, bundan sonra da srıf dini grupları ele almaktatarihi metot yadımıyla tipolojik sosyoloji vakıları uygulamaktadır.

DİN SOSYOLOJİSİ ALANINDA TEMEL YÖNELİMLER

1. Formel ve Fenomolojik Yaklaşım
*Sentezdir. Tarihi, karşılılaştırmalı ve fenomolojik olup, dinler tarihi, karşılaştırmalı metotları
kullanır.
2. Dini Morfoloji Eğilimi
*Desktriptif (Tasvirci) metotlar, müşahhaslar aracılığıyla çevreyi analiz eder.
3. Dini Sosyal Psikoloji Eğilimi
4. Etnolojik, Antropolojik Eğilim
5. Sosyografik Eğilim
6. Genetik Din Sosyolojisi

TÜRKİYE’DE DİN SOSYOLOJİSİ

Eğer bağmışız ve tecrübi bir ilim olarak din sosyolojisi yakın bir tarihe sahipse, şüphesiz o Türkiye’de daha da yakın bir tarihe sahiptir.
Ülkemizde sistematik ve tarihi manada bir din sosyolojisinin varlığından söz etmek mümkün
olmamaktadır. Müslüman Türk alimleri böylece bu ilim dalının müstakil
olarak ortaya çıkışında önemli katkılarda bulunmuş olup, ancak burada onların adları ve eserlerinden bahsetmek ders notlarını aşmak olacaktır.
M. Taplamacıoğlu Din Sosyolojisi adlı eserinde bunlardan bahsetmektedir.
 Z. Gökalp, genel sosyoloji çalışmalarının yanı sıra, İstanbul Darul Fünunda, özellikle ilerlemiş öğrencilerine “Dini Sosyoloji” adı altında dersler
vermiştir.
 Hilmi Ziya Ülken, “Dini Sosyoloji” adlı eseri ise Türkiye’de bu sahada yazılmış ve basılan ilk sistematik din sosyolojisi kitabıdır.
Aynı zamanda “İptidailerde İçtimai Bünye” eseri.
 Yine A.Ü’de M. Taplamacıoğlu “Din Sosyolojisi” adlı eserler yayınlamıştır.
 Wach’ın “Din Sosyolojisine Giriş” eserini B. İnandı tercüme etmiştir.
 Z. Gökalp’in en önemli eseri Türk Med. Tarihi
 Prens Sabahaddin – Le Play – monografi – köy kasabalarda dini hayat – İ.Yasa – Hasanoğlan Köyü Monografileri

Telegram Kanalımıza katılarak son eklenen ders notlarını görebilirsiniz: https://t.me/ednzy

DİN VE TOPLUM: SUBJEKTİF VE OBJİEKTİF DİN VE OBJEKTİFLEŞME

 18. Ve 19.yy boyunca ortaya çıkan aşırı Subjektivizm, dini tamamen ferdi bir olaymış gibi
anlama eğilimini doğrumuştu.
 Objektivizm, dini her şeyden önce bir toplum olayı olarak görmeye ve hatta onun sadece toplumun olayı olarak görmektedir. Gerçekte ise din, psikolojik bir vakıa olması dolayısıyla
ferdi alakadar ettiği gibi aynı zamanda sosyal bir olay olması dolayısıyla ferdi alakadar toplumu alakadar etmektedir.
Bu ayrım analitik bir ayrımdır. Dinin sübjektif ve objektiif yönünün birbirine bağlı ve birbirini tamamlayan iki veçheden meydana gelir.
Din ilkin Hz. Peygamber’e geldi, daha sonra evrensel odu.

Telegram Kanalımıza katılarak son eklenen ders notlarını görebilirsiniz: https://t.me/ednzy