AÖF Yargı Örgütü Tebligat Hukuku Özet Konu Anlatım PDF İNDİR -2020

Sizler için AÖF Güz Dönemi Yargı Örgütü Tebligat Hukuku dersinin ilk 4 ünitesinin özetini hazırladık. Aşağıda bulunan linklerden AÖF Yargı Örgütü Tebligat Hukuku PDF formatında ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

Özet sınav öncesi son tekrar mahiyetinde hazırlanmış olup, ünitenin en az bir kez okunmasında fayda vardır. Daha sonra özete çalışılarak sınava girilirse Allah’ın izniyle başarılı bir sonuç elde edilir. 

Ayrıca sitemizden diğer AÖF bölümlerinin notlarına da ulaşabilirsiniz. 
Sitemizde Lise, TYT, KPSS, YDS, ALES vb. kategorilerden güncel içerikler bulunmaktadır.

ÜNİTE 1: YARGI ÖRGÜTÜ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI

Anayasa’nın maddelerinde düzenlenen yüksek mahkemelerden hareketle, anayasa yargısı, adlî yargı, idarî yargı ve uyuşmazlık yargısı olmak üzere dört temel yargı kolunun varlığından söz edilebilir.
2017 itibarıyla Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve askerî mahkemeler kaldırılmıştır.
Anayasamız da, kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiştir. Bu ilke uyarınca, yasama fonksiyonu, Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisince yürütme fonksiyonu, Cumhurbaşkanınca yargı fonksiyonu da, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce yerine getirilir.
Yargı fonksiyonu, bağımsız ve tarafsız mahkemelerin yargısal usuller uygulayarak hukukî uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin olarak çözme ve karara bağlama fonksiyonudur.
Hakimlik Teminatı
Hâkimler, azlonulamazlar ve kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemezler. Hâkimler, bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık ve ödeneklerden ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamazlar, görevden uzaklaştırılması gibi bütün özlük işleri hakkında karar verme yetkisi, “Hâkimler ve Savcılar Kurulu’na
verilmiştir.
Genel Olarak Türk Yargı Örgütü
Anayasa’nın 146-160. maddelerinde öngörülen yüksek mahkemelerden hareketle dört temel yargı kolunun varlığından söz edilebilir: 1. Anayasa Mahkemesi ve Anayasa Yargısı, 2. Yargıtay ve Adlî Yargı, 3. Danıştay ve İdarî Yargı, 4. Uyuşmazlık Mahkemesi ve Uyuşmazlık Yargısı. Bu dört temel yargı kolunun yanı sıra, yargı kolu tanımından hareketle iki yargı kolundan daha söz etmek mümkündür. Bunlardan ilki, seçim yargısı; diğeri hesap yargısıdır.
Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahkemesi
Anayasa Mahkemesi, Türk hukukunda ilk kez 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Bugün Anayasa Mahkemesi’nin kuruluşu, görev ve yetkileri ve yargılama usulü konuları hazırlanmıştır. Anayasa Mahkemesi onbeş üyeden kurulur. Cumhurbaşkanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere üç üyeyi Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden; dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.
Anayasa Mahkemesi üyeleri oniki yıl için seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.
Somut norm denetimine, ancak kanunlar veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleri konu olabilir.
Anayasa Mahkemesinin temel görev ve yetkisi olan norm denetiminin yanında ek görev ve yetkileri de vardır:
Anayasa Mahkemesi, bir yandan siyasî partilerin malî denetimlerini yaparken (Anayasa m. 69, III), diğer yandan da Anayasa’nın koyduğu kurallara aykırı hareket eden siyasî partilerin kapatılmaları veya devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları talebiyleaçılan davaları karara bağlar. Anayasa Mahkemesinin bir diğer görevi de; Anayasa
Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay (…)(5) Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar (…)(6) Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Son olarak, Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruları karara bağlar.
En az on üye ile toplanır. Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alır.
Anayasa değişikliğinde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır.

ÜNİTE 2: ADLİ YARGI

Genel Olarak Adli Yargı Ülkemizde adlî yargı, medenî yargı (hukuk yargısı) ve ceza yargısı olmak üzere iki ana bölüme ayrılır. Medenî yargı (hukuk yargısı), hukuk
mahkemelerinin özel hukuk alanında göstermiş oldukları yargısal faaliyetlerdir. Medenî yargı, çekişmeli yargı (nizalı kaza) ve çekişmesiz yargı (nizasız kaza) olarak ikiye ayrılır. Çekişmeli yargı “iki taraf arasındaki bir uyuşmazlığın taraflardan birinin talebi üzerine, bağımsız hâkim, tarafından yargısal usule uyulmak ve iki tarafa
iddia ve savunma hakkı tanınmak suretiyle objektif hukuka göre çözüme kavuşturulması” olarak tanımlanabilir. Çekişmesiz yargı, kısaca, “ortada herhangi
bir uyuşmazlığın ve hasmın bulunmadığı yargı türü” olarak tanımlanabilir.
Çekişmesiz yargı işi ölçütleri şöyledir;
 Uyuşmazlık yokluğu ölçütü
 Sübjektif hak yokluğu ölçütü
 Kendiliğinden harekete geçme ölçütü

İlk Derece Mahkemeleri

1. Genel Görevli hukuk mahkemeleri: medenî yargıda genel görevli hukuk mahkemeler, asliye hukuk mahkemeleri ve sulh hukuk mahkemeleri olarak ikiye ayrılır. Sulh hukuk mahkemeleri, genel görevli, tek hâkimli, ilk derece yargı yerleridir.
HMK’nun 4. maddesine göre, sulh hukuk mahkemeleri, dava konusunun değer veya
tutarına bakılmaksızın; kiralanan taşınmazların, İcra ve İflâs Kanunu’na göre ilâmsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere,
kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan
davalar ile bu davalara karşı açılan davaları; taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın
paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin davaları; taşınır ve taşınmaz mallarda,
sadece zilyetliğin korunmasına yönelik olan davaları; HMK ile diğer kanunların, sulh hukuk
mahkemesi veya sulh hukuk hâkimini görevlendirdiği davaları görür. Bunun yanı sıra,
çekişmesiz yargı işlerinde de görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadığı sürece sulh hukuk mahkemesidir.
Asliye hukuk mahkemeleri, genel görevli, tek hâkimli, ilk derece yargı yerleridir. Bu mahkeme, sulh hukuk mahkemesinin ve özel görevli mahkemelerin
görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü davaya ve kanunların verdiği diğer işlere bakar.
2. Özel görevli hukuk mahkemeleri (uzmanlık mahkemeleri): Özel görevli mahkemeler arasında asliye ticaret mahkemesi, aile mahkemesi, iş mahkemesi, tüketici mahkemesi, kadastro mahkemesi, icra mahkemesi, fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesi bulunmaktadır. Toplu (çok hâkimli) mahkeme olan asliye ticaret mahkemeleridir.
Ayrı bir fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemesi kurulamayan yerlerde, bu mahkemelerin görevine giren dava ve işlere o yerdeki asliye hukuk mahkemesince bakılır.

İlk Derece Ceza Mahkemeleri

İlk derece ceza mahkemeleri genel görevli ve özel görevli
mahkemeler olarak ayrılmaktadır.
1. Genel görevli ceza mahkemeleri: Adlî yargı içinde yer alan genel görevli ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleridir.
2. Özel görevli ceza mahkemeleri: Çocuk
mahkemesi, Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi, icra (ceza) mahkemesi, kadastro
mahkemesi özel görevli ceza mahkemeleridir.
Her bölge adliyesinde en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesinin bulunması öngörülmüştür.

Üst Derece Yargı Yeri Olarak Yargıtay
Yargıtay Başkan ve üyeleri ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili ve özel kanunlarında belirtilen kimseler aleyhindeki görevden doğan tazminat davalarına ve bunların kişisel suçlarına ait ceza davalarına ve kanunlarda gösterilen diğer davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

ÜNİTE 3: İDARİ YARGI

Genel Olarak İdari Yargı

İdari yargı kolu içerisinde yer alan yargı yerlerinden idare
ve vergi mahkemeleri, ilk derece mahkemesi; bölge idare
mahkemeleri ise, üst derece mahkemesi olarak görev
yapmaktadır. Anayasa’da öngörülen yüksek
mahkemelerden biri olan Danıştay ise, yürütme organına
yardımcı bir inceleme, danışma ve karar organı olmanın
yanı sıra, idarenin yargı yoluyla denetlenmesinde etkin ve
önemli bir görev yapan ilk ve son derece mahkemesidir.

İlk Derece Mahkemeleri

İlk derece mahkemeleri idare ve vergi mahkemelerinden
oluşmaktadır. İdare mahkemeleri, idari yargı alanında genel görevli, çok
hâkimli, ilk derece mahkemeleridir. İdare mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri
tespit olunur. Gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate
alınarak, mahkemeler arasındaki iş bölümü Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenebilir. İdari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka
uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari yargı yerleri; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak
biçimde yargı kararı veremezler.
Vergi mahkemeleri, idari yargı alanında vergi davalarını görmekle görevli, çok hâkimli, ilk derece mahkemeleridir.

Bölge İdare Mahkemeleri
Bölge idare mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tespit olunur. Bölge idare
mahkemelerinin kuruluş ve yargı çevrelerinin tespitinde, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığının görüşleri alınır. Danıştay daire başkanı ve üyeleri, istekleri üzerine
Hâkimler ve Savcılar Kurulunca bölge idare mahkemesi başkanlığına veya daire başkanlıklarına dört yıllığına atanabilirler.
Bölge idare mahkemelerinin görevlerinden ilki, yargı çevrelerinde bulunan idare ve vergi mahkemelerince verilen ve istinaf yolu açık olan nihai kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını inceleyerek karara bağlamaktır. Ayrıca, bölge idare mahkemeleri, yargı
çevrelerinde bulunan idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını da inceler ve kesin olarak karara bağlar.

Bundan başka, ilk derece mahkemelerince yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlara karşı yapılan itirazları inceleyerek karara bağlamak; yargı çevresi içinde bulunan yetkili ilk derece mahkemesinin bir davaya bakmasına fiili veya hukuki bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edildiği veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya yetkili olduklarına karar verdikleri hâllerde; o davanın bölge idare mahkemesi yargı çevresi içinde bulunan başka bir mahkemeye nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar vermek.

Danıştay

Danıştay’ın; dokuzu dava, biri idari daire olmak üzere on
daireden oluşacağı öngörülmüştür. Dava dairelerinden 3., 4., 7. ve 9. daireler vergi dava
dairesi; diğer dava daireleri ise idari dava dairesi olarak
görev yapar. Danıştay dava daireleri, kanunlarda ilk derece mahkemesi
olarak Danıştay’ın görevli kılındığı idari uyuşmazlık ve davalara bakmakla; kural olarak bölge idare mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece
mahkemesi olarak Danıştay’da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler ve karara bağlamakla görevlidir.

ÜNİTE 4: UYUŞMAZLIK YARGISI

Genel Olarak Uyuşmazlık Yargısı

Uyuşmazlık yargısı, adli ve idari yargı mercileri arasında ortaya çıkan görev (yargı yolu) ve hüküm uyuşmazlıklarının giderilmesini konu alan yargısal faaliyet çeşididir.
Uyuşmazlık Mahkemesi, anayasal çerçevede ilk defa 1961 Anayasası ile düzenlenmiş; 1982 Anayasası da bu mahkemenin kuruluşu, görevi ve işleyişi ile ilgili bir hükme yer vermiştir.

Yetkili Yargı Yeri Olarak Uyuşmazlık Mahkemesi
Uyuşmazlık Mahkemesi, bir başkan ile altı asıl, altı yedek üyeden kurulur. Uyuşmazlık mahkemesi üyeleri, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, Danıştay Genel Kurulu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Genel Kurulu ve Askeri Yargıtay Genel Kurulu tarafından seçilir. Uyuşmazlık Mahkemesi başkanı ise, Anayasa Mahkemesince kendi üyeleri arasından seçilir.
Uyuşmazlık Mahkemesi’nin başkanının, başkanvekilinin ve üyelerinin görev süreleri, dört yıldır. Görev süresi bitenler yeniden seçilebilirler Uyuşmazlık Mahkemesinin görev alanı; adlî ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını
karara bağlamak olduğundan, bu yargı düzenlerine girmeyen yargı mercileri arasındaki uyuşmazlıklar, Uyuşmazlık Mahkemesince çözümlenmez. Uyuşmazlık
Mahkemesinin görevleri iki bölüme ayrılır. Bunlardan biri, “görev (yargı yolu/ yargı kolu) uyuşmazlığı”, diğeri ise, “hüküm uyuşmazlığı”dır. Görev (yargı yolu)
uyuşmazlıkları da, “olumlu görev uyuşmazlığı” ve “olumsuz görev uyuşmazlığı” olmak üzere ikiye ayrılır.
Olumlu görev uyuşmazlığı, “başka bir yargı düzeninin
görevi içine girdiği gerekçesi ile görevsizlik itirazının
mahkemece reddi üzerine, görev alanı korunmak istenen
yargı düzeni içinde yer alan Başsavcının, görev
konusunun incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinden
istenmesi” olarak tanımlanabilir.
Olumlu görev uyuşmazlığı, adlî ve idari yargıya bağlı ayrı
iki yargı merciine açılan ve tarafları, konusu ve sebebi
aynı olan davalarda bu yargı mercilerinin her ikisinin
kendilerini görevli sayan kararlar vermiş olmaları, görev
kararlarına karşı itiraz yolunun açık olduğu ceza
davalarında ise, bu kararların kesinleşmiş bulunması
durumunda ortaya çıkar. Olumlu görev uyuşmazlığının
giderilmesini isteyen taraflardan birinin taraf sayısından
iki fazla düzenleyeceği dilekçe ile başvurduğu yargı
mercii, dilekçelerden birini ve varsa eklerini yazı ile
diğer yargı merciine derhal iletir ve dava dosyasının
kendisine gönderilmesini ister. Diğer dilekçeler ve varsa
eklerini, yedi gün içinde cevabını bildirmesi için karşı
tarafa ve ilgili makamlara tebliğ eder.
Olumsuz görev uyuşmazlığı ise, adlî ve idari mercilerinin
tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini
görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin
veya kesinleşmiş bulunması halinde söz konusu olur. Bu
uyuşmazlığın giderilmesi istemi, ancak davanın
taraflarınca ve ceza davalarında ise ayrıca ilgili
makamlarca ileri sürülebilir.
Hüküm uyuşmazlığı ise, adlî ve idari yargı mercileri
tarafından görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş
veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin,
taraflarından en az biri aynı olan ve kararlar arasındaki
çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi olanaksız
bulunan hallerde ortaya çıkar. Hüküm uyuşmazlığının
giderilmesi için, ilgili kişi veya makam Uyuşmazlık
Mahkemesi’ne başvurur. Bu halde olumsuz görev
uyuşmazlığının çıkarılması ile ilgili usul kuralları
uygulanır.

Uyuşmazlık Mahkemesinin Çalışma ve Yargılama Usulü:
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanın çağrısı üzerine, Başkentte, mahkeme için ayrılan yerde toplanır. Toplantının gündemi toplantıdan en az üç gün önce,
raporlarla birlikte üyelere ve uyuşmazlıkla ilgili Başsavcı veya Başkanın sözcülerine dağıtılır. Başkan, mahkemeye gelen işlerden, tedbirli olanlarla yürütmenin durdurulması
istemli bulunanlar gibi acele nitelikte olanların adli tatilden önce bitirilmesi için gerekli tedbirleri alır.
Uyuşmazlık Mahkemesi her yıl bir eylülde başlamak üzere, 21 Temmuz’dan 31 Ağustos’a kadar çalışmaya ara verir. Uyuşmazlık Mahkemesinin kararları kesindir. Başkanın
uygun göreceği kararlar Resmî Gazete’de yayımlanır.