9.Sınıf Kimya Çevre Kimyası Konu Anlatım

Çevre Kimyası

Kimya biliminin gelişmesi ile birlikte hayatımıza bir çok kimyasal madde girmiştir. Kimyasal maddelerin ve atıklarının ya da üretimi sırasında oluşan istenmeyen bir çok maddenin çevreyi kirleten ve insan sağlığına zararları olan maddeler olduğu düşünülmemiş ya da göz ardı edilmiştir. Bu durum günümüzde çevre ve sağlık sorunlarına yol açmıştır. Bu zararlı kirletici kimyasallara maddelerin üretildiği fabrikaların atıkları, tarımda kullanılan gübre, tarım ilaçları, bilinçsiz kullanılan antibiyotik gibi ilaçlar ve hormonlar örnek verilebilir. Kirletici kimyasallar hava, su ve toprak kirliliğine neden olmaktadır.

Kirletici Kimyasallar

Çevreyi kirleten maddelere aşağıdakiler örnek verilebilir:

• Fosil yakıt kullanan araçların egzoz dumanları ayrıca baca gazları
• Sanayi ve evsel atıklar
• Plastik ve naylon gibi doğada bozulmadan uzun yıllar kalabilen atıklar
• Kurşun, kadmiyum, nikel, kobalt, çinko, ve cıva gibi ağır metaller içeren atıklar, örneğin piller ve araç egzoz gazları
• Tarımsal ilaçlar ve gübreler
• Deodorantlarda ve soğutucularda kullanılan gazlar, örneğin CFC ler
• Volkanik patlamalar ve yangınlar

Hava Kirliliği

Canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerindeki miktar ve yoğunluğa ulaşması hava kirliliği olarak adlandırılır. Sanayi tesislerinden ve taşıtların egzozlarından çıkan gazlar havayı kirleten başlıca nedenlerdir.

Hava kirliği,

• Cilt ve gözlerde tahrişe, astım, bronşit ve amfizem gibi so-
  lunum yolu hastalıklarına,
• Solunum sistemlerini etkileyerek vücuda oksijen girmesini
  engelleyerek kalp ve damar hastalıklarına
• Metallerde paslanma, aşınma ve renk değişikliğine, beton-
  da kalkmalara, kalker, kum taşları, kiremit ve boyaların bo-
  zulmasına,
• Toprağın asitlenerek verimsizleşmesine,
• Sera etkisine ve ozon delinmesine neden olur.

Havayı kirleten en önemli kaynaklar şunlardır:

• Taşıtların egzoz gazları
• Baca gazları
• Volkanlar
• Enerji santralleri
• Kum fırtınaları
• Çimento fabrikaları
• Petrol rafinerileri
• Demir – çelik işletmeleri
• Orman yangınları
• Kimyasal üreten fabrikalar

Sera Etkisi

Dünya’ya ulaşan güneş ışınlarının bir kısmı uzaya kaçar bir kısmını ise atmosferdeki gazlar tarafından tutulur. Dünyadan yansıyan ışınların ve ısının bir kısmının atmosferdeki gazlar tarafından tutulmasına sera etkisi adı verilir.

Sera Etkisinin Sonuçları

Atmosferdeki sera etkisine neden olan gazların miktarı arttıkça tutulan ısı miktarı yani sera etkisi artar. Sera etkisi şu sonuçları doğurur:

• Dünya’nın ortalama sıcaklığı artar. Buna küresel ısınma adı verilir.
• Buzulların erimesi ve iklim değişiklikleri olur.
• Toprak çoraklaşarak verimsizleşir.

Ozon Tabakasının İncelmesi

Asit Yağmurları

Hava Kirliliğini Azaltma Yöntemleri

Su Kirliliği

Su Kirliliğini Azaltma Yöntemleri

Toprak Kirliliği

Gübrelerin çevreye etkisi

Toprakta eksik ve alınmayacak durumda olan elementlerin kimyasal yolla verilmesine kimyasal gübreleme denir.

Bitkiler gelişmeleri için gerekli olan ısı, ışık, karbon ve oksijeni havadan alırlar. Topraktan ise

N P. K, Ca, Mg ,S, Fe Zn, Cu, B, elementlerini alırlar.

Bitkilerin sağlıklı büyümesi için bu elementlerden bazıları toprağa dışarıdan verilir bu elementlerin en önemlileri N, P ve K dır.

Toprağın pH değeri belirli aralıktadır aşırı kimyasal gübreleme sonucu toprağın pH değeri değişir ve denge bozulur. Bu yüzden toprak analiz edilerek gübreleme yapılmalıdır.

Yanlış gübreleme sonucunda toprağın humus oranı azalır ve gübre toprakta tutunamaz duruma gelir bunun sonucu olarak toprağın üst kısımları kumlaşıp alt kısımları sertleşir bu durum ise tarım arazilerinin önemli miktarda azalmasına neden olur

Deterjanların çevreye etkisi

Genelde deterjanların içine pahalı olan yüzey aktif maddeleri yerine maliyeti daha düşük seviyede tutmak için daha ucuz olan bentonit, kaolin, tuzlar asitler ve silikatlar gibi temizleyici özellikleri olan fakat suda az çözünen maddeler karıştırılmaktadır

Bu durumdan ötürü su ve toprakta çevre kirliliği oluşmaktadır.

Yüzey aktif maddesi LAB (Lineer alkil benzen ) ve benzeri yapıda olan deterjanlar toprakta hızlı bozunmaya uğradığı için deterjan üretiminde tercih edilmektedir.

Deterjanın yapısında yüzey aktif madde dışında önemli oranda beyazlatıcı, yumuşatıcı, köpürücü, temizleyici, parlatıcı ve antiseptik maddeleri de bulunmaktadır. Bu katkı maddelerinin çevre ve insan sağlığına zararlı etkileri vardır.

Kimyasal maddeler verdikleri zararlar açısından su kirleticiler, toprak kirleticiler, atmosfer kirleticileri, olarak sınıflandırılırlar.

Kaynakça : https://www.eokultv.com/cevre-kimyasi/14770