9.Sınıf Biyoloji Kalıtımın Genel İlkeleri Konu Anlatımlı Ders Notları PDF

9.Sınıf Kalıtımın Genel İlkeleri Konu Anlatım Ders Notları - PDF, slayt, çözümlü çıkmış sorular, Ygs, Tyt, Ayt müfredatıyla 2018-19 güncel ders içeriklerine ulaşabilirsiniz.

0
1287

Özelliklerin bir kuşaktan sonraki kuşağa aktarımına kalıtım, kalıtımın hangi esaslar dâhilinde gerçekleştiğini inceleyen bilim dalına ise genetik denir.

kalıtım1

Kalıtımın mekanizmalarının açıklanmasına ilişkin ilk çalışmalar 1857 yılında Gregor MENDEL tarafından başlatılmıştır. Mendel, 1843’te manastırda aldığı 3 yıllık teolojik eğitimin ardından bir okula geçici öğretmen olarak atanmış ancak sınavlarda başarılı olamamıştır. 1851 – 1853 yıllarında Viyana Üniversitesi’nde eğitim almış ve genetikle ilgili çalışmalarına görev yaptığı manastırın bahçesinde yetiştirdiği bezelye bitkileri üzerinde başlamıştır.

Bezelye bitkileri üzerinde yaptığı çalışmalardan elde ettiği sonuçları 1866 yılında ‘’ Bitki Melezleri ile Çalışmalar ’’ adı altında yayınlamış, ancak o zaman diliminde genetik alanında yeterli bilgiye sahip olmayan bilim dünyasında bu çalışmalar dikkat çekmemiştir. Sonraki yıllarda yapılan çalışmalar Mendel’in aktardığı bilgileri destekler nitelikte olunca ortaya konan bilimsel yargılara Mendel Kanunları adı verilmiştir.

Mendel genetiğini kavrayabilmek için, öncelikli olarak kalıtımla ilgili bazı kavramların bilinmesi gereklidir.

Homolog Kromozom

Biri anadan diğeri babadan gelen ve aynı kalıtsal karakterlere etki eden genleri taşıyan kromozom çiftlerine homolog kromozom denir.

kalıtım305

Lokus

Kromozomlar üzerinde genlerin yerleşim bölgelerine lokus denir. Aynı karakteri belirleyen genler homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında yer alır.

kalıtım306

Karakter

Bireyler arasında çeşitlilik göstereni bir nesilden diğer nesle aktarılabilen özelliklere karakter denir. Bezelye bitkisindeki çiçek rengi veya tohum rengi birer kalıtsal karakteri ifade eder.

kalıtım307

Bazı kalıtsal karakterler sadece genlerin kontrolünde belirlenirken, bazılarının şekillenmesi genetik yapı ve çevresel faktörlerin etkisiyle gerçekleşir. Örneğin, insanda kan grubunun belirlenmesi sadece sahip olunan genlere bağlı iken, boy uzunluğunun belirlenmesinde beslenme gibi faktörler de devreye girer.

Gen

DNA molekülü üzerinde belli bir proteinin sentezi için şifre veren ortalama 1500 nükleotid uzunluğundaki parçalara gen denir. Genler, kalıtsal karakterlerin dölden döle aktarılmasını sağlayan birimlerdir. Bezelyede çiçek rengi veya tohum rengini belirleyen gen gibi.

kalıtım308

Alel 

Aynı karaktere etki eden gen alternatiflerinden hepsine alel denir. Aleller aynı özellik üzerine söz söylerler. Ancak aynı özelliğin farklı şekillerde belirlenmesini sağlayabilirler. Örneğin bezelye bitkisinde çiçeklerin mor ya da beyaz olmasını sağlayan genler birbirinin alelidir. Çünkü her iki gen de çiçek rengi üzerine etki etmektedir.

kalıtım3

Aleller aralarında baskınlık çekiniklik söz konusu olduğunda aynı harfin büyük ve küçüğüyle sembolize edilirler.

Genotip

Canlının sahip olduğu genetik yapı kısaca genotip olarak adlandırılır.  Birey bir özellik için aynı alelleri taşıyorsa o özellik yönünden homozigot genotipe ( aa, AA gibi ) sahipken, farklı aleller taşıyorsa ( Aa ) o özellik bakımından heterozigot genotipe sahip olarak değerlendirilir.

Fenotip

Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle canlıda beliren dış görünüş fenotip olarak adlandırılır.

kalıtım309

Dominant ( baskın ) gen

Homozigot ve heterozigot durumların her ikisinde de etkisini fenotipte gösteren genlere baskın ya da diğer adıyla dominant gen denir. Baskın genler büyük harf ile gösterilir.

Resesif ( çekinik ) gen

Etkisini ancak homozigot halde fenotipte gösterebilen genlerdir. Çekinik genler küçük harfle gösterilir.

Aleller arasında baskınlık çekiniklik ilişkisi olduğunda genotip her zaman fenotipi kesin olarak bilmemizi sağlayamaz.

kalıtım4

Kalıtım: Özelliklerin bir kuşaktan bir sonraki kuşağa aktarımıdır.

 

Genetik: Kalıtımı inceleyen biyoloji alt dalıdır.

 

Karakter: Bireyler arasında çeşitlilik gösteren, bir nesilden diğer nesile aktarılabilen özelliklerdir. Örnek: Bezelyelerdeki çiçek rengi ve tohum şekli.

 

Gen: Kromozomlar üzerinde bulunan ve bir karakterin ortaya çıkmasından sorumlu olan  DNA parçasına denir.

 

Alel gen: Aynı karaktere etki eden ve biri anneden, diğeri babadan gelen genlerdir.

 

Dominant gen: Baskın genlerdir. Homozigot veya heterozigot durumda etkisini fenotipte gösterir.

 

Resesif gen: Çekinik genlerdir. Sadece homozigot oldukları durumda etkisini fenotipte gösterebilirler.

 

Homozigot: Bir karaktere ait anne ve babadan aynı alellerin gelmesi durumudur.

 

Heterozigot: Bir karaktere ait anne ve babadan farklı alellerin gelmesi durumudur.

 

Genotip: Canlının sahip olduğu genlerin tümüdür.

 

Fenotip: Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan dış görünüşe denir.

 

Lokus: Anne ve babadan gelen gen çiftlerinin bulunduğu, homolog kromozomların karşılıklı bölgeleridir.

*Materyaller bölümündeki homolog kromozom şekli üzerinden bu tanımları tekrar edelim ve tanımları kendi cümlelerimizle ifade etmeye çalışalım.

Konu İle İlgili Konu Anlatım Video:


 

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.